TONYA

Tonya, Trabzon iline bağlı bir ilçedir.

Tonya İlçesi, Doğudan Düzköy ve Maçka, Güneyden Gümüşhane İline bağlı Kürtün İlçesi, kuzeyden ve batıdan Vakfıkebir ile Şalpazarı ilçeleri ile çevrilidir.

Trabzon ilinin denize sahili olmayan bir ilçesidir. Halkının önemli bir bölümünü Türkmen/Çepniler oluşturur.

İlçenin genel alanı 264 Km2'dir. Denizden yüksekliği 755 metredir. Arazi genel Olarak engebelidir. Yüksek dağ sıralarına rastlanmamakla birlikte mevcut tepeler kuzeyden güneye doğru uzanır. Bu uzantılar arasında bulunan Fol Deresi ile Çamlık Deresi Vadisi Tonya sınırları içinde kalır. İlçe merkezi Fol Deresi Vadisinde kurulmuştur.

Tonya'nın en yüksek tepesi 1900 m. Yüksekliğindeki Karakısrak tepesidir. İlçe sınırları içinde büyük akarsu ve göl yoktur. En önemli akarsu fol deresidir. Fol deresi Tonya'nın güneyinde Kürtün İlçesi sınırlarındaki Erikbeli Tepesinden doğar.

Kuzeye doğru Tonya topraklarını geçtikten sonra Vakfıkebir İlçesi merkezinden Karadenize dökülür. İkinci önemli akarsu Toksar tepesinden kaynağını alarak Beşikdüzü İlçesinden denize dökülen Çamlık Deresidir. Akarsuların rejimi düzenli değildir. Bahar aylarında karların erimesi ile su miktarı artar.

Karadenizin ve Trabzon'un otantik halinin en güzel örneklerinden biri olan Tonya'nın bazı kesimlerinde Rumcanın izleri görülür.Köklü bir kan davası geleneği olan Tonya halkının tabancaya karşı özel bir tutkusu vardır.Bundan dolayı 'AMERİKANIN TEKSAS'I TÜRKİYE'NİN TONYA'SI' ünvanını almıştır. Günümüzde suç oranı geçmişine göre bir hayli düşük olan Tonya'da temel geçim kaynağı hayvancılıktır.Tereyağı ve peyniri Ünlüdür. Tonya tereyağı adına bir de festival düzenlenmektedir. Tonya'nın gençleri şehir , kırsal farketmeksizin ağır işlerle uğraştıklarından güçlüdürler. Siyaset ve gruplaşma gençler arasında pek azdır. Kahvehane kültürü bir hayli yaygındır.Okuma oranı yüksek olan Tonya'nın herhangi bir kahvehanesinin yarısı üniversite mezunudur. Yaz ayları insanlar mezere dedikleri yaylalarına göç ederler. Kışa doğru tekrar evlerine geri dönerler. Dışa göç oldukça fazladır. İstanbul, Ankara ,İzmir, Bursa ve Sakarya en çok göç verilen illerdir. Sarıyer (Büyükdere) , Büyükçekmece , Avcılar, Şirinevler ,Ümraniye(Dudullu) ,Üsküdar(Kirazlıtepe),Şile Tonyalıların en çok ikamet ettiği İstanbul ilçeleridir. Okuma oranının çok yüksek olduğu ve 2007 yılında Karadeniz'de yılın köyü seçilen Sayraç Köyü de Tonya'nın sınırları içerisindedir.